Dünyadaki serbest bölgelere rakip geliyor

Bildiğiniz gibi serbest bölgelerin kurulma amacı dış ticaret politikalarındaki kısıtlayıcı tedbirlerin yumuşatılması ve dış dünyaya pencere açılmasıydı. Bu sayede döviz kazancı artırılarak transit dış ticaret ve karayolu taşımacılığı geliştirilecek, ithalat kolaylığı sağlanacaktı.Üreticilere sunulan birçok alternatif serbest bölgeleri cazibe merkezi haline getirmiş dış ticareti artırmayı başarmıştı.

Zamanla değişen sistem ve özel serbest bölgelerdeki fiyatlar bu cazibe merkezinin hızını yavaşlatmış, yapılan serbest ticaret anlaşmaları istihdam artırılacak, sanayileşme ve teknoloji akışı sağlanacaktı. Bölgelerdeki avantajlar azalmış, sanayiciler gümrüklerde ve yapılan serbest ticaret anlaşmalarıyla fabrikalarında daha rahat bir üretim yapılacağının farkına varmışlar ve serbest bölgelerdeki hacim yavaş yavaş düşmeye başlamıştı.

Uygulanan fiyatlar avantajdan çok dezavantaj olarak sanayicinin karşısına çıkmakta, tabiri caiz ise teşvikler yemek kaşığıyla sanayiciyi beslerken serbest bölgeler kepçe ile sanayiciden almakta idiler.

Yeni bir döneme giriyoruz. Çin’in ardından en hızlı büyüme yaşayarak 2’nci sırada olan ülkemiz, ihracatı artırmak ve cari açığı kapatmak için serbest bölgelere yeniden  önem vermeye başladı.

Türkiye genelinde 19 adet olan serbest bölgelerin, İhracatımızdaki payları 20 milyar dolar yani %8 gibi bir orana tekabül etmektedir.

Yeni Gümrük ve Ticaret Bakanlığımız başta olmak üzere Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği bu oranı yükseltmek için çalışmalara başladı. 2023 teki 500 milyar dolar hedefimizin %20 sini serbest bölgelerde ki ihracatlarımızdan karşılanacağını yeni yapılandırmayla ön görüyorlar.

Yeni yapılandırma için yapılan hazırlıklar dünya genelinde serbest bölge analizleriyle başladı. Bize en yakın sistemi uygun bir şekilde düzenlemeleri yapılarak serbest bölgelere entegre edeceğiz. En iyi ihtimal ile Dubai deki sistem üzerinde durulduğu gelen bilgiler arasında.

Dünyada en verimli çalıştığını bildiğimiz Dubai serbest bölgesinde, film stüdyoları bile mevcut. Bunun için alt yapı yatırımlarını bitiren Dubai şimdiye kadar 30 milyar dolar sırf bu stüdyolar için harcadı. Umarız yeni hazırlanacak teşvik kanunu serbest bölgelerde büyük film stüdyoları kurmayı da kapsar.

Yeniden yapılandırma ile hem üreticinin yüzü gülecek hem de hizmet sektörü de serbest bölgelerden yaralanabilecekler. Lojistik zinciri hizmeti veren firmalarda serbest bölgelerde faaliyetlerini artıracak ve yeni depo alanlarını serbest bölgelerde kurmaya devam edecekler.

Yeni serbest bölgeler açılacak, yeni kanun tasarıları ve teşvikleri meclise sunulacak ve sektör ile kamu kurumlarının birbirileri ile fikir alış verişinde de bulunarak hazırlanacak bu kanun için lobi faaliyetleri şimdiden başladı bile. Herkes 2023 yılına hazırlıklarını yapmakta, kamu ve sivil toplum kuruluşları koordineli bir şekilde çalışarak doğru ve düzgün bir kanun ve teşvik taslağı hazırlamaya çalışmaktalar.

Yapılması planlanan yeni serbest bölgelerde eğer Türkiye’nin Lojistik üs planları ile koordineli bir çalışma yapılırsa bu ön görülen rakamlardan daha fazla ihracat yapılacağını düşünmekteyim. Önemli olan bu çalışmaların kamu kuruluşları ve STK ile hazırlanması, 2023 yılı çalışmalarına destek olacak şekilde çalışmalar yürütülmesi gerektiğidir. Bu şekilde serbest bölgeler lojistik köy projeleriyle ortak bir alanda kurulabilir ve Türkiye’nin 2023 yılı hedeflerini daha da erken yakalama fırsatı doğar.