TAV'ın hedefi, 10 yılda 10 liman

Kısa zamanda ve hızlı büyüdü. Gürcistan, Makedonya ve Tunus?ta havaalanı işletiyor. Kahire?de, Libya?da, Katar?da inşaa ediyor. Çalışanları arasında 23 ayrı ülke pasaportu taşıyanlar var. Atak bir yönetim ve gerçekten neşeli çalışan genç ekibiyle parlak işler yapıyor. Bu ekibin patronu Sani Şener, TAV?ı anlattı:

TAV, şu anda kaç havalimanı işletiyor?
TAV Havalimanları Holding, Ankara, İstanbul, İzmir, Tiflis, Batum ve Tunus?ta havalimanları işletiyor. Gelecek yıl Tunus Enfidha ve Türkiye?de Gazipaşa?yı da işletiyor olacağız,  sayı sekize çıkacak. Makedonya?da 2 liman işletmesini aldık,  böylece 10 hava limanı olmuş olacak.
Diğer şirketimiz Tav İnşaat, Libya?da, Tunus?ta, Kahire?de toplam 4 havalimanı yapıyor. Bunlar yürüyen işler. Katar?da hava limanı inşa ediyor. Elimizde 5 iş var. Bu işlerde inşaatçı  olarak varız.  TAV Havalimanları Holding ve TAV?İnşaat, TAV?Grubu?nu oluşturuyor. Holdingle inşaat şirketi arasında iştirak ilişkisi yok.

Başka sektör planı yok mu?
TAV Havalimanları, değişik coğrafyalarda, değişik kültürlerde çok değişik işler yapıyor. Ama bütün bu işleri birbirine entegre eden ana unsur, havalimanıdır. TAV başka sektörlere girmeyecek.
TAV, dünyada bu işte kendini kanıtlamış bir şirket. Havalimanıyla ilgili her işte varız. 2000 yılında ?10 yılda 10 havaalanı? dedik, 8?inci yılda 8 havaalanı var. 2009?da 10 olacağız. Ama TAV?ın yaptığı limanları da katarsanız 14 havalimanında imzamız olacak. Bu 14 havaalanından 9?unu TAV İnşaat yaptı.

İlgilendiğiniz yeni bir havaalanı projesi var mı?
Latviya?da Riga var. Ocakta teklifini vereceğiz. Yeterlilik aldığımız önemli bir proje. Çok önemli bir  ülke. Baltıklar?ın merkezi olmaya aday. Uçakların uçuş yolları için en ideal konumlanmaya sahip. Riga?yla ciddi şekilde ilgileniyoruz.

Nasıl bir iş o? İşletme mi, yapımı da kapsıyor mu?
Mevcut havalimanına büyük bir terminal yapımı ve işletilmesi konusudur. 4 talipli var. İddialı hazırlanıyoruz.
Havalimanı işletmeciliği öyle bir iş ki krize dayanıklılığını da ispatlamış bir sektör. Küreselleşen dünyada insanların uçmama gibi bir şansı yok.

Kredi zorlukları var...
Şimdiye kadar yaptığımız limanlarda 1 milyar euro?ya yakın bir yatırım yaptık. Önemli bölümü geri ödendi. Kredi tarihçemiz avantaj sağlıyor. Finansal enstitüler, kuruluşlar TAV?ın iş yapabilme, para kazanıp ödeyebilme kabiliyetini gayet iyi biliyorlar.

Riga büyük mü?
3.5 milyon yolcusu olan, yılık yüzde 28?ler civarında artış olan, AB?ye girmesiyle daha da hızlı büyüyen bir havaalanı. Krize rağmen kasımda yolcu artışı yüzde 18 oldu. Bir AB ülkesinde havalimanı işletiyor olacağız.

Teklif vermeye hazırlandığınız başka yerler var mı?
Bu dönemde ancak, çok büyümeye açık havalimanlarına teklif veririz.
Bu kriz ortamında büyüme planlarımızı ertelemek en doğrusu. 2009 için sadece Riga?yla ilgileniyoruz. Çünkü Tunus Enfidha için 200 milyon euro daha yatırım yapacağız. 36 milyon euro?ya AHL?yi büyütüyoruz. Gazipaşa ile birlikte 250 milyon euro yatırım yapacağız. Kredileri alındı. AHL?de 777?lere çok geniş pistler yapılacak. Bekleme salonları lazım. Çift ağızlı köprüler lazım. Bir de iç hatları dış hatlara doğru büyüteceğiz. Otoparkı büyütüyoruz.

Çorlu?ya havaalanı projesi var. İzliyorsunuzdur, ne aşamada?
Çorlu?da nereye yapılacağı belli değil. 10 yıl lazım bu iş için. İstimlak yapılacak çünkü. Üçüncüye ihtiyaç her zaman  vardır. Büyük düşünmek gerektiğine inanıyorum. Fakat AHL?nin kapasitesini optimum şekilde kullanamıyoruz. Japonya?da bir piste 39.5 milyon yolcu geliyor. AHL?de 3 piste 26 milyon yolcu. Havalimanı projelerinde 50 milyon yolcudan sonra ikinci bir havaalanı düşünmek gerekli. Rantabilitesi 60 milyondur. AHL?nin 26 milyon yolcusu, 40 milyon kapasitesi var.
Büyük uçaklarla birlikte yolcu sayısı 50 milyonu rahatlıkla aşar.

Yüzde 3 düşüş

Sizin de yatırımlarınız var, para bulabilecek misiniz?
Firma olarak bizim bir sorunumuz yok. Gerektiğinde alabiliyoruz. Kredilerimizin çok büyük bir kısmı proje kredileri, ortalama 10-15 yıl vadeli.

Sizde yolcu sayısında bir düşüş var mı?
Yolcu sayılarında belirli bir düşme var ama bizim bütçe disiplinimizi bozacak boyutta değil. 2001?de, 11 Eylül?de de yaşamıştık. Onlara oranla daha az etkilenmiş gözüküyoruz. Yüzde 3 civarında bir düşüş var ki bu rahatlıkla gelecek sene geri alınabilir.
Bizim olayımız uzun vadeli. 2009?da yüzde 3-4 büyüme düşünüyoruz. Ama 2010?da bu rahatlıkla bu yüzde 12 olacak. Onun için rahatlıkla yüzde 10?ların üstünde bir büyüme yakalayacağımıza inanıyorum. Gelirlerimizin yüzde 90?ı yabancı para cinsinden olduğu için oradan da avantajlıyız.

Havaş yoluna devam edecek

Hızlı büyümeyi nasıl açıklıyorsunuz?
Devamlı değişim içinde olduk. Nerelere geldiğimize kendimiz bile hayret eder olduk. Kapitalizmin mezarlığına gittiğinizde oradaki firmaların mezar taşlarında ?risk alamadı, esnek olamadı, çok borçlandı, iyi yönetilemedi? yazar. Ama yüzde 80?inde ?değişimi yakalayamadı? yazar. Değişen her firma kesinlikle gelecekte var olacaktır. Krizlerde de farklı düşünebilen ve değişimi yakalayanlar kârlı çıkacak.
2000?li yıllarda aldığımızda 3 yıl 8 ay 20 günlüğüne almıştık. İşletir paramızı kazanır giderdik ama böyle düşünmedik Kafkaslar?da, Kuzey Afrika?larda havaalanları yapmaya başladık. Ciddi bir insan kaynağı geliştirdik. Küreselleşmeyi çok iyi yakaladık. Fizan?daki şantiyemizde detay çizimlerini Filipinler?deki bir büromuz yapıyor. Maliyet meselesi. Katar?daki inşaatımızda Türkler de Vietnamlılar da Hintliler de çalışıyor.

Nedir toplam çalışan sayısı?
Toplam çalışanımız 25 bin kişi. 14 bini TAV İnşaat?ta, 11 bini TAV Havalimanları?nda. 23 değişik pasaport taşıyor çalışanlarımız.

Havaş da çok önemli bir şirket oldu...
Havaş, kendi başına gidiyor. THY?nin yer hizmetleri şirketinin (Turkish Ground Service -TGS)  yüzde 50?sini Havaş aldı. Havaş yoluna devam edecek. Sektörde kendi iç dinamiklerine göre hareket edip pazar kapacak. Havaş?ı Tunus?a, Makedonya?ya ve inşallah alırsak Riga?ya götüreceğiz. Batum ve Tiflis?te zaten var. AHL, Sabiha Gökçen, Esenboğa, Adnan Menderes, Adana, Antalya, Bodrum, Dalaman, Gaziantep, Trabzon, Kayseri, Nevşehir, Batman, Konya, Sivas, Adıyaman, Urfa, Elazığ?da yer hizmeti veriyor.

 Kızılderili meteorolojiye, meteoroloji kızılderiliye bakıyor

Global kriz var. Sizin bakışınız nedir? Çıkış ne zaman?
Bir fıkra vardır. Kızılderili reisi, kabileye demiş ki ?Bu kış çok soğuk geçebilir, biraz odun toplayın.? Toplamışlar.
Reis meteorolojiyi aramış, ?Kış nasıl geçecek?? diye sormuş. ?Soğuk geçebilir? demişler. Reis, adamlarına ?Kış soğuk geçebilir, biraz daha odun toplayın? demiş.
Sonra tekrar meteorolojiyi aramış, ?Bayağı soğuk geçecek? demişler. Reis adamlarına ?Çok toplayın, bayağı soğuk geçecek? demiş.
10 gün sonra tekrar aramış meteorolojiyi, ?Bu kış felaket geçecek? demiş meteoroloji. ?Ne oldu?? diye sormuş reis. Metroloji, ?Kızılderililer deli gibi odun topluyor, kış çok soğuk geçecek? demiş.
Durum biraz böyle. Dünyada kriz var ama ülkeler, hükümetler de o aciliyette müdahale ediyorlar. Büyük firmalar batmış ama ülkelerin en büyük merkez bankaları da müdahale etmiş. Onun için ben 2009?un ortalarından sonra piyasanın açılmaya başlayacağına inanıyorum.

Türkiye?nin durumu nedir?
Türkiye?nin avantajı güçlü yakalandı. Güçsüz yakalansaydık perişan olurduk. Bankacılık çok güçlüydü. Sadece şu anda reel sektörün yurtdışına olan borcu sıkıntı yaratıyor. Ama ben Türk bankalarının güven krizi aşıldıktan sonra kredileri açacağına inanıyorum.

Rakamlarla TAV Grubu

TAV?HAVALİMANLARI HOLDİNG
6 havaalanı işletiyor (Türkiye?de AHL, Esenboğa, Adnan Menderes, Gürcistan?da Batum ve Tiflis, Tunus?ta Monastir)
-  5 limanın işletme hakkı elinde. (Gazipaşa, Tunus Enfidha, Üsküp?te Alexander the Great,  Ohrid?deki St Paul the Apostle ve Shtip)
-  2007 istatistiklerine göre yüzde 45 pazar payıyla Türkiye?nin lider havalimanı işletmecisi.
-  Yılda 300 havayolu şirketinin 400 bin uçak seferine ve ortalama 40 milyon yolcuya hizmet veriyor.
-  2007?de 508 milyon euro ciro yaptı.
(Holdinge bağlı şirketler)
-  TAV İstanbul
-  TAV İzmir
-  TAV Esenboğa
-  TAV Gazipaşa 
-  TAV Georgia (Batum Tiflis Uluslararası Havalimanı)
-  TAV Tunusie (Monastir Habib Bourguiba Havalimanı, 1 Ocak 2008?de işletmeye başladı. Enfidha Zine El Abidine Ben Ali Havalimanı?nı yapıyor. 2009?da açılacak.)
-  TAV Macedonia (Üsküp Alexander the Great Uluslararası Havalimanı?nı işletiyor. Ohrid, St Paul the Apostle Havalimanı?nı da 20 yıl işletecek. Shtip Kargo Havalimanı?nı yapıyor. 2011?de tamamlayacak. Opsiyonel olarak işletme hakkını elinde bulunduruyor.)
-  Havaş (Yer hizmetleri)
-  BTA (Yiyecek-içecek hizmeti veriyor. AHL?deki Airport Hotel?i işletiyor. Cakes & Bakes markasıyla unlu mamuller üretiyor.) 
-  ATÜ (TAV-Ünifree ortaklığı. 41 Duty Free mağazası var.)
-  TAV İşletme Hizmetleri (Reklam, tanıtım alan pazarlaması, turizm acenteliği, yayıncılık, ?primeclass? CIP yolcu servisi, CIP salon işletmeciliği, Prime Vale, bagaj kaplama hizmeti)
-  TAV Bilişim (Havalimanlarında bilgi sistemleri yönetimi, teknolojik çözümleri)
-  TAV Özel Güvenlik (Güvenlik hizmetleri sağlıyor.)
-  TAV İNŞAAT
-  havalimanı yapıyor. (Kahire, Katar, Libya ve Tunus?ta.)

İbrahim EKİNCİ - MİLLİYET