Dünyada bir örneği daha yok

Denizsan Denizcilik AŞ tarafından gerçekleştirilecek proje için 20 bin dwt?lik bir kuruyük gemisi balık üretim ve fabrikasyon gemisi olarak yeniden inşa edildi.
Karadan en az 12 mil açıkta faaliyet gösterecek gemi gemide ilk aşamada Atlantik somonu ve Gökkuşağı alabalığı yetiştirilecek.
Toplam 20 milyon euroya mal olacak proje kapsamında yılda 4800 tonluk balık üretimi yapılması planlanıyor.
Son verilere göre dünya genelinde senede yaklaşık 130 milyon ton balık tüketildiğini belirten Denizsan Denizcilik AŞ Yönetim Kurulu Başkanı Murat Mengenecioğlu, kişi başına balık tüketiminin ise senede ortalama 13 kilogram olduğunu söyledi.
Balık tüketiminin kişi başına her sene yüzde 1,75 gibi bir artış göstermesi yanında dünya nüfusunun da aynı zamanda arttığına dikkati çeken Mengenecioğlu, ?Tüketilen balığın yüzde 31?lik miktarı kültür balıkçılığından, yüzde 69?luk miktarı avlanma yoluyla sağlanmaktadır. Kültür balıkçılığı son 30 yılda her sene ortalama yüzde 9 büyümüştür ve büyümeye devam etmektedir. Altı yıl önce bir fikir olarak gündemimize gelen gemide balık çiftliği tasarımını geçen yıl projelendirmeye başladık. Bu projeyi gerçekleştirmek için yapılan ön çalışma neticesinde ilk etapta 20 bin dwt?lik bir gemi kullanılmasının uygun olduğunu belirleyerek toplam 19 bin metreküplük bir hacim ve 33 kişilik bir personel barındırabilecek donanıma sahip bir kuruyük gemisini seçtik" dedi.
Projede, Norveç?ten balık biyolojisi, su kalitesi, balık hastalıkları üzerine uzman kuruluşlarla, Fransa?dan derinden verimli su çekme teknolojisi üzerinde kendi spesifik konularında, diğer gerekli oksijen üretimi, karbondioksit kontrolü, otomasyon, su sirkülasyonu, yemleme otomasyonu, tanklar içi boya gibi konularda da üretici firmalarla çalıştıklarını anlatan Mengenecioğlu, "Know-how?ı bünyemizde UM Tersanesi'yle birlikte oluşturduk. Bu arada bize özel su altında çalışan tanktan tanka otomatik balık transferi pompalarını geliştirdik. Projede patente başvurduğumuz üç adet yenilik bulunmaktadır. Konu ünitenin 'Special Service/Fish Farm' notasyonunda klaslanmasını Bureau Veritas ile beraber çalışarak gerçekleştirdik. Bureau Veritas İstanbul ofisiyle bu notasyonu geliştirmek ve genişletmek üzere çalışmalarımız devam edecektir" diye konuştu.

11 üretim tankına sahip

Mengenecioğlu,, geminin 7 farklı tür balık yetiştirebilecek şekilde projelendirilerek gerekli tadilatın yapıldığını söyledi.
İlk aşamada Atlantik somonu ve Gökkuşağı alabalığı yetiştirmek amacıyla geliştirilen projede 4800 ton/yıl kapasite üretim hacmini hedeflediklerini kaydeden Mengenecioğlu, şöyle devam etti:
"Toplam 11 adet, 9 metre derinliğindeki üretim tankları, balık yetiştirme aşamasında gerekli tüm ortamın oluşabilmesi için dizayn edilmiş olup, deniz ve diğer tanklarla hiçbir direkt bağlantısı bulunmamaktadır. Tanklar arası balık transferi balık pompaları yardımı ile herhangi bir manipülasyona gerek kalmadan otomatik olarak yapılmaktadır. İstenilen su ısı ayarları yapıldıktan sonra 12.500 metreküp/saat kapasiteli pompalar yardımı ile tanklara gönderilen taze su sirkülasyonu sağlanmaktadır. Pompalanan su gerektiğinde mekanik, UV ve ozon filitrasyonu ünitesinden geçirilebilir ve daha sonra da sistem üzerine monte edilmiş oksijen jeneratörü aracılığıyla oksijen ile beslenerek tanklara gönderilmektedir."

Tanklara epoksi boya

Mengenecioğlu, ünite içindeki bütün tankların balık üretimi için gerekli regülasyonlara sahip özel Hempel epoksi boyalarla kaplandığını, her birinde otomatik yemleme ünitesi, oksijen girişi, taze su girişi ve kullanılmış su çıkışı, aydınlatma, atık emme pompasının yanı sıra yeterli sayıda değişik konumdan okuma yapabilen oksijen, karbondioksit, ısı, pH, su seviyesi, su sirkülasyon hızı ve aydınlatma sensörleri bulunduğunu söyledi. Bu sensörlerin ana otomasyon sistemine bağlı olup gerekli değişikliklerin otomatik olarak sistem içinde düzeltildiğini ifade eden Mengenecioğlu, "Tam otomatik yemleme sistemi, balık için gerekli olan kullanıcı tarafından belirlenen periyotlarda ve sıklıkta yemleme sistemi yapar. Yemleme periyotları ve sıklıkları önceden belirlenmiş olup besleme sistemi PLC?sinde kontrol edilir. 3.5-4 kilogram civarındaki hasat boyuna ulaşan ürünler balık pompaları yardımı ile işleme bölümüne alınırlar. Ürün, hasat alanına işlenmek amacıyla nakledildiğinde insancıl amaçlar doğrultusunda bayıltılıp, kesildikten sonra iç organları alınıp dondurularak paketlenmiş olarak soğuk zincir koşullarında sevk edilecektir" diye konuştu.

İlk üretim bu ay sonunda

Balık üretim çiftliği ve paketleme fabrikası olarak tanımlanabilecek ilk gemilerinin UM Tersanesi?nin desteği ile adeta yeniden inşa edildiğini belirten Mengenecioğlu, "Gemi, Tuzla Tersaneler Bölgesi'nde havuzlanarak hizmete hazır hale getirildi. Bu ay, halen karada beslenmekte olan ilk balık yavrularını geminin havuzlarına alarak asıl üretime başlamış olacağız. Bu gemi dünyada ilk kez üretilen bir gemidir. Balık üretim ve fabrikasyon gemisi karadan en az 12 mil açıkta, karasuları dışında faaliyet gösterecektir. Bilgisayar ortamında kontrollü otomatik yemleme ve tanklar içi yem dozajı izleme sistemiyle fazla ve gereksiz yemleme yapılmaması, az miktarda da olsa kalabilecek tüketilmemiş yem ve balık dışkılarını derin sularda o bölgenin alanına/hacmine uygun ve doğanın birim zamanda kaldırabileceği konsantrasyonlarda suya verilmesi doğada çevre kirliliği riskini önleyen doğa dostu bir projedir" dedi.
Tüm bu sistemin mükemmelliğini sağlamak amacıyla Norveç?ten balık çiftlikleri ve sistemleri üzerine beş uzmanla çalışıldığına işaret eden Murat Mengenecioğlu, şöyle devam etti:
?Geminin üretime geçeceği şubat ayı sonlarında gemide iki Norveçli eğitim amaçlı olarak görev alacak. Bu proje öncelikle çevresel etkilenmeyi en düşük seviyeye indirgemektedir. Balığın temizlenerek paketlenmesine yönelik fabrikasyon işlemleri sırasında balığın kullanılmayan kısımlarının ise ABD ve Kanada?da geniş şekilde uygulanan bir değişim modeliyle yeniden kullanılması olacaktır. Bu kısımlardan dönüşümle kalp, damar sertliğine çok iyi gelen Omega 3 yağı elde edilecektir. Posa ise yem endüstrilerine verilecektir. Somon balığı üretimi yapan ve dünya pazarlarında tanınan ülkelerin başında Norveç, Kanada, İskoçya, İrlanda, Şili gelmektedir. Bizim gerçekleştirdiğimiz balık üretme gemisindeki sistemle üretime başladıktan 11 ayın sonunda her ay 350 ton paketlenmiş ve dondurulmuş ürünü dünya pazarlarına ulaştırmaya başlayacağız. Bu sayede Türkiye de dünya piyasalarında yerini almış olacaktır."

Maliyet avantajımız var
Somon balığının 11-15 derece su sıcaklığında hızlı ve sağlıklı büyüdüğünü dile getiren Denizsan Denizcilik AŞ Genel Müdürü Murat Eke ise su ısısının en fazla 17 dereceye yükseltilmesi halinde balığın 11 ay gibi bir sürede 20 gramdan 3.5-4 kg?ye kadar büyüyebildiğini belirtti.
Norveç?te bu sürenin önemli derecede daha uzun olduğunu vurgulayan Murat Eke, "Biz maliyet açısından çok avantajlıyız. Gemimiz, balık üretimi ve işleme fabrikasyon gemisi olarak tüm bu olumsuzlukları ortadan kaldırarak dünya pazarlarına rekabet şansı yüksek pazarlama imkânı getirmiştir. Ocak ayında Amerika Birleşik Devletleri?nde parlamentoya ülkelerindeki üretimi artırmak için balık çiftliklerinin açık denize çıkartılması için bir teklifte bulunma kararı almıştır. Fakat açık denizde balık çiftliklerinin kurulması ve işletilmesi son derece güç ve yüksek maliyetleri beraberinde getirdiği ifade edilmektedir. Bu ve bunun gibi zorlukların bizim projemizde zaten çözüldüğü kanaatindeyiz" diye konuştu.
Murat Eke, dünyada bir ilk olarak faaliyete geçirilecek olan geminin Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın desteğini aldığını belirterek şunları söyledi:
"Firmamız dünya pazarlarında kısa zamanda yerini alacaktır. Bunun için marka ve ürün bilinirliği konusunda önemli bir bütçe ayırmış durumdayız. Temel olarak uluslararası standartlara uygunluk, kalite ve ürün yönetimi konularında yatırımlarımız devam ediyor. Firma olarak gıda üretiminin gerektirdiği tüm uluslararası standartlara sahip bir kuruluş olma yolunda, insana yatırımı ön planda tutmayı hedef edinmiş durumdayız."

REFERANS