Yüksek Hızlı tren gitti, "yüksek zararlı tren" geldi

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın ve uzun yıllar Ulaştırma Bakanlığı yapan Başbakan Binali Yıldırım’ın birçok seçim kampanyasında AKP propagandasına alet olan Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) 2015 yılında 2 milyar 98 milyon 73 bin TL zarar etti.

2004 yılında Sakarya’nın Pamukova ilçesinde 41 kişinin, aynı yıl Kocaeli Tavşanlı’da 8 kişinin ve 2008 yılında Kütahya’da 9 kişinin yaşamını yitirdiği kazalar başta olmak üzere 14 yılda 10’dan fazla ölümlü kazanın yaşandığı demir yollarında iç işleyiş kamuyu büyük zarara uğratıyor. Sayıştay 2015 yılı denetim raporu, demiryollarının içinde bulunduğu durumu gözler önüne serdi. Demir yollarını inceleyen Sayıştay denetçileri, onlarca kusurlu işlem bulurken bu kurumun, 60 kamu işletmesi içerisinde en çok zarar eden olduğunu tespit etti.

'Kamuya yükü sürdürülebilir değil'

AKP’nin ulaşım ve kamu yönetimi stratejilerinin bir özeti görünümündeki rapora göre, demir yollarında birçok proje yüksek hızlı trenlere uygun değil, ölümlü birçok trafik kazasına neden olan hemzemin geçitlerin güvenliği yeterli derecede sağlanmıyor ve önceki yıllarda tespit edilen birçok kusurlu işlem henüz giderilmedi. Sayıştay denetçileri ayrıca rekor oranda zarar eden TCDD için, “TCDD‘nin kamu üzerindeki mali yükünün sürdürülebilir bir seviyeye çekilmesi konusunda çalışma yürütülmeli” uyarısında bulundu.

Her alanda eksiklik

Sayıştay denetçilerinin demiryollarına ilişkin tespitlerinden ve önerilerinden bazıları şunlar:

»İhale yoluyla hizmet alımı yapılan yüklenici firmaların çalıştırdığı işçilerin, ücret, izin, fazla mesai, ihbar ve kıdem tazminatı gibi özlük haklarını yüklenici firmalardan alamadıkları iddiasıyla TCDD aleyhine açtıkları alacak ve tazminat davalarının önemli boyutlara ulaştığı görülmekte. Talep edilen toplam miktarın 12 milyon 500 bin TL‘nin üzerinde bulunduğu, bunlardan TCDD aleyhine sonuçlanan davalar sonucu toplam 4 milyon 500 bin TL‘ye hükmedildiği, halen 600 davanın derdest durumda olduğu dikkate alınarak bu konuda ortaya çıkan sorunların taşeron işçilerinin mali ve sosyal haklarını güvence altına alacak şekilde kalıcı bir çözüme kavuşturulmalı.

»Raylı ulaşım sistemleri ihtiyaçlarının yurtiçinden karşılanması için teknolojik kabiliyet ve yerli üretimin geliştirilmeli. Yerli ve yabancı sanayi ortak girişimlerin kurulmalı ve desteklenmeli. TCDD’nin bağlı ortaklıkları olan TÜLOMSAŞ, TÜDEMSAŞ ve TÜVASAŞ, demiryolu sektöründe yapılan yasal düzenlemeler sonucu oluşan piyasa beklentilerini de karşılayacak şekilde yeniden yapılandırılmalı.

»Demiryolu hatlarının yüzde 91 oranındaki kısmında tek hat işletmeciliği yapılıyor. Bu durum verimli, etkin çalışmayı, tren trafiğini ve gelir artışını olumsuz yönde etkiliyor. Mevcut hatlar çift hatlı hale getirilmeli.

»Demiryollarında özellikle işletmecilik yönünden eksiklikler bulunuyor. Bu eksiklikler belirlenerek insan hatalarını en aza indirgeyen teknik tedbirler alınmalı. Gerek trenlerde gerekse yer birimlerinde görevli personelin bu konulardaki eğitimleri yetersiz. Bu personellere etkinlik ve süreklilik kazandırılmalı. Demiryolu Hemzemin Geçitlerinde Alınacak Tedbirler ve Uygulama Esasları Hakkında Yönetmelik gereği, mevcut hemzemin geçitleri yönetmeliğe uygun hale getirilmeli.

»TCDD‘nin mülkiyetindeki Gebze-Halkalı arasındaki demiryolu hattında 1998 yılından beri yürütülmekte olan Gebze-Haydarpaşa, Sirkeci-Halkalı Banliyö Hatları iyileştirilmeli.

»İkinci hat yapım işlerinde yük taşımacılığında öncelikli ve eğimi yüzde 016‘dan fazla olan demiryolu güzergahlarındaki geometrik standartlar kusurlu. Bunlar acilen düzeltilmeli.”

Hüseyin ŞİMŞEK - BİRGÜN

LOJİPORT